Obezite Cerrahisi (Bariatrik Cerrahi) Nedir?
Obezite cerrahisi, obezite hastalarının kilo vermelerine yardımcı olmak için tasarlanmış bir cerrahi operasyon kategorisidir. Sağlık hizmeti sağlayıcıları, diğer kilo verme yöntemleri başarısız olduysa ve obezitenin cerrahiden daha fazla sağlık riski oluşturduğu görülüyorsa obezite cerrahisi önerebilir. Obezite cerrahisi tıpta bariatrik cerrahi olarak adlandırılır. Halk arasında kilo verme ameliyatı olarak da adlandırılmaktadır.
Obezite cerrahisi prosedürleri, tüketebileceğiniz ve emebileceğiniz kalori miktarını düzenlemek için sindirim sisteminizi (genellikle midenizi ve bazen de ince bağırsağınızı) değiştirerek çalışır. Ayrıca sindirim sisteminizden beyninize giden açlık sinyallerini azaltabilirler.
Bu prosedürler, diyabet ve yağlı karaciğer hastalığı dahil olmak üzere obeziteyle ilişkili birçok metabolik hastalığı tedavi etmeye ve önlemeye yardımcı olabilir. Ancak kilo verme cerrahisi kolay bir “hızlı çözüm” değildir. Başarılı olması için önceden hazırlık ve sonrasında uzun vadeli yaşam tarzı değişiklikleri gerektirir.
Obezite Cerrahisi Neden Yapılır?
Obezite cerrahisi, sınıf III obezite için en başarılı uzun vadeli tedavidir. Ulusal Sağlık Enstitüleri’ne (NIH) göre, sınıf III obezitesi olan kişilerin yalnızca diyet ve egzersizle kilo kaybını sürdürmesi neredeyse imkansızdır. Vücudunuz yüksek kilonuzu “normal” olarak algıladığında, o kiloya geri dönmeye çalışmaya devam eder. Obezite cerrahisi yani bariatrik cerrahi, vücudunuzun yediklerinizi yönetme biçimini değiştirerek sağlıklı beslenme ve yaşam tarzı değişikliklerinin sürdürülebilir kilo kaybı ve sağlık için etkili olmasını sağlar.
Obezite Cerrahisi Hangi Rahatsızlıkları Tedavi Edebilir?
Obezite, yaşamı tehdit edici olabilen birçok kronik hastalıkla ilişkilidir. Bu rahatsızlıklar ve risk faktörleri ameliyattan ve kilo kaybından sonra büyük ölçüde iyileşir.
Obezite cerrahisi adayıysanız, aşağıdakiler de dahil olmak üzere bu hastalıklardan herhangi birine zaten sahip olabilirsiniz veya geliştirme riskiniz olabilir:
Yüksek kolesterol: Hiperlipidemi (yüksek kolesterol), kanınızda çok fazla lipit (yağ) olduğu anlamına gelir. Bunlar birikerek kan damarlarınızda tıkanıklıklara yol açabilir. Bu nedenle yüksek kolesterol sizi felç veya kalp krizi riskine sokabilir.
Yüksek tansiyon: Hipertansiyon (yüksek tansiyon), kan damarlarınızdan akan kanın kuvvetinin çok yüksek olduğu anlamına gelir. Bu, kan damarlarınızın duvarlarını aşındırır ve sizi kalp krizi ve felç riskine daha fazla sokar. Yüksek kan şekeri. Hiperglisemi (yüksek kan şekeri) insülin direnciyle yakından bağlantılıdır ve diyabetin öncüsü olarak kabul edilir. Tedavi edilmezse sinirlerinize, kan damarlarınıza, dokularınıza ve organlarınıza zarar verebilir ve birçok hastalığa yakalanma riskinizi artırabilir.
Tip 2 diyabet: Aşırı yağ depolanması insülin direncine yol açabilir ve bu da yetişkin başlangıçlı diyabete (tip 2)’ye neden olabilir. Tip 2 diyabet geliştirme riski, BMI (vücut kitle indeksi) ölçeğinde her 1 puanlık artış için %20 artar.
Kalp hastalığı: Obezite, kalp fonksiyonunun bozulmasına ve konjestif kalp yetmezliğine yol açabilir. Ayrıca atardamarlarınızın içinde plak birikmesine neden olabilir ve kalp krizi ve felç riskinizi artırır.
Böbrek hastalığı: Yüksek tansiyon, insülin direnci ve konjestif kalp yetmezliği gibi obeziteyle ilişkili metabolik sendromlar, kronik böbrek hastalığına ve böbrek yetmezliğine önemli katkıda bulunur.
Obstrüktif uyku apnesi: Tedavi edilmeyen uyku apnesi olan kişiler, üst solunum yolları tıkandığında uykuları sırasında tekrar tekrar nefes almayı bırakırlar. Bu olaylar hayati organlara giden oksijen akışını azaltır ve özellikle kalbi tehlikeye atar.
Osteoartrit: Aşırı kilo dizleriniz gibi eklemlere ekstra baskı uygular. Bu, osteoartrit, dejeneratif bir eklem hastalığı geliştirmenizi veya zaten varsa daha da kötüleştirmenizi daha olası hale getirir.
Alkol ile ilişkili olmayan yağlı karaciğer hastalığı (NAFLD): NAFLD, vücudunuz karaciğerinize aşırı yağ biriktirmeye başladığında ortaya çıkar. Alkol ile ilişkili olmayan steatohepatite (NASH), karaciğerinize uzun vadeli hasar verebilecek kronik iltihaplanmaya yol açabilir.
Kanser: Bağlantı tam olarak anlaşılmamış olsa da obezite bir düzineden fazla kanser türüne yakalanma riskinin artmasıyla ilişkilidir. Ayrıca kanserden ölme riskinizi %50’den fazla artırır.
Obezite Cerrahisi Hakkında Bilmeniz Gerekenler
Obezite Ameliyatı Olmanız İçin Gereken Durumlar
Obezite cerrahisi gereksinimleri, III. sınıf obezite tanısının konulmasıyla başlar. Bu, şunlardan biri olduğunuz anlamına gelir:
- 40 veya daha yüksek bir BMI’ye sahip olmak. Vücut Kitle İndeksi (BMI), boy-kilo oranınıza göre ne kadar vücut yağınız olduğunu öğrenmenin bir yoludur. 40 veya daha yüksek bir puan çıkarsa obeziteyle ilgili hastalıklar için yüksek riske sahipsiniz demektir. Genellikle yaklaşık 100 lbs. fazla kiloya eşittir.
- En az 35 BMI’ye ve en az bir ilgili sağlık sorununa sahip olmak. İlgili bir sağlık sorunu olmayan 35 BMI, II. sınıf obezite olarak kabul edilir.
Ergenler için kriterler biraz daha yüksektir. Ergenler, şunlara sahipse aday olabilir:
- En az 40 BMI ve obeziteyle ilgili bir tıbbi durum.
- En az 35 BMI ve ciddi obeziteyle ilgili bir tıbbi durum.
BMI (vücut kitle endeksi) kolayca ölçülebilmesine rağmen, obeziteyle ilgili sağlık sorunlarınızı teşhis etmek için bazı tıbbi testler yaptırmanız gerekebilir.
Obezite Cerrahisi Ne Zaman Yapılmalı?
Ameliyatın son çare olduğu: Obezite cerrahisi, sınıf III obezite için en etkili uzun vadeli tedavidir. Bilimsel olarak incelendiğinde, diyet ve egzersiz -tek başına veya ilaçlarla birlikte- uzun vadede çok daha az etkilidir.
Ameliyatın “kolay çıkış yolu” olduğu: Obezite cerrahisi, sağlıklı bir diyet ve yaşam tarzının sürdürülebilir kilo kaybına yol açmasını sağlayan bir araç olarak düşünülebilir. Genellikle hastalar bu değişiklikleri daha önce uzun vadeli başarı elde etmeden yapmışlardır. Ameliyat bu değişikliklerin etkili olmasını sağlar.
Bariatrik Cerrahiye Nasıl Hazırlanmalıyız?
Obezite cerrahisi planlamadan önce, sağlık uzmanınız ameliyat için fiziksel ve zihinsel olarak uygun olduğunuzdan emin olmak isteyecektir. Fiziksel ve ruhsal sağlığınızı değerlendirirken riskler ve faydalar hakkında size danışmanlık yapacak bir uzman ekibiyle görüşeceksiniz.
Ameliyatın sizin için güvenli olduğundan emin olmak için tıbbi tarama testlerinden geçmeniz gerekebilir. Tütün, uyuşturucu veya aşırı alkol kullanıyorsanız, ameliyat için uygun hale gelmeden önce bırakmanız gerekecektir. Sağlık ekibiniz bu konuda size yardımcı olabilir.
Cerrahınız ayrıca ameliyata hazırlanmak için birkaç hafta boyunca obezite cerrahisi öncesi bir diyet uygulamanızı isteyebilir. Bu, ameliyatın yapılacağı karnınızın içindeki yağı azaltmak, ameliyatı daha güvenli hale getirmek ve komplikasyon riskini azaltmak içindir. Cerrahınız size uymanız gereken özel yönergeler verecektir.
Kilo Verme Ameliyatı Nasıl Yapılır?
Kilo verme ameliyatı genellikle minimal invaziv yöntemlerle (laparoskopik cerrahi) ile yapılır. Minimal invaziv yöntemler, küçük kesiler, daha hızlı iyileşme ve geleneksel açık cerrahiye göre daha az ağrı ve yara izi anlamına gelir. Çok nadiren, bazı hastalar özel durumları nedeniyle açık cerrahi ile daha iyi tedavi edilir.
Obezite Cerrahisi’nin Farklı Türleri Nelerdir?
1) Mide Manşonu (Tüp Mide) Ameliyatı
Gastrik manşon, aynı zamanda sleeve gastrektomi olarak da adlandırılır, ABD’de en sık uygulanan obezite cerrahisidir. Bunun nedeni, çoğu kişide düşük komplikasyon riskiyle gerçekleştirilmesi güvenli olan nispeten basit bir prosedür olması olabilir.
Gastrektomi, midenizin yaklaşık %80’ini çıkarır ve geride bir tüp gibi küçük, tüp şeklinde bir kısım bırakır. Bu, doğal olarak tek seferde tüketebileceğiniz yiyecek miktarını azaltır ve daha çabuk tok hissetmenizi sağlar. Ancak aynı zamanda midenizde normalde üretilen açlık hormonlarını da azaltır. Bu, metabolizmanızı dengelemeye, iştahınızı azaltmaya ve kan şekerinizi düzenlemeye yardımcı olur.
2) Gastrik Bypass Ameliyatı
Gastrik bypass, “Y harfi şeklinde” anlamına gelen Fransızca bir terim olan “Roux-en-Y” olarak da bilinir. Bu prosedürle, ince bağırsağınız bu forma kavuşacaktır. İlk olarak, cerrahlar midenizin üst kısmında küçük bir kese oluşturarak cerrahi zımbalarla alt kısımdan ayırırlar. Daha sonra ince bağırsağınızı bölerler ve yeni segmenti mide kesesine bağlamak için yukarı getirirler. Yiyecekler artık geri kalanını atlayarak yeni, daha küçük mideden ve ince bağırsağınızın alt kısmından akacaktır. Bu, midenizin ne kadar tutabileceğini ve ayrıca ince bağırsağınızın ne kadar besin emebileceğini kısıtlar. İnce bağırsağı kısıtlamak, bu yöntemi tek başına gastrik kısıtlamadan daha etkili hale getirir.
3) Duodenal Switch ile Biliopankreatik Diversiyon (BPD-DS)
Bu, tüp mide ameliyatı ile intestinal bypass’ı birleştiren bir operasyon olan duodenal switch’in orijinal versiyonudur. (Bazen daha kısa bir isimle anılır: Gastrik Redüksiyon Duodenal Switch). Roux-en-Y gastrik bypass’a benzer ancak daha uç bir isimdir. Bu operasyon ince bağırsağınızın çoğunu -yaklaşık %75’ini- bypass eder. Bu, ince bağırsağınızda ve midenizde üretilen açlık hormonlarını önemli ölçüde azaltır. Ayrıca ince bağırsağınızın emebileceği besin miktarını da önemli ölçüde kısıtlar. Bu, duodenal switch’i kilo kaybı ve diyabet gibi metabolik sendromları iyileştirmek için en etkili cerrahi yapan şeydir. Ancak vücudunuzun sağlıklı kalmak için yeterli besinleri emmesini de zorlaştırabilir.
4) Mide Bağırsak Pilor Koruyucu Cerrahi (SIPS)
Bu yeni prosedür, komplikasyonları azaltmayı amaçlayan orijinal duodenal switch’in değiştirilmiş bir versiyonudur. Ayrıca Loop Duodenal Switch veya SADI-s isimleriyle de anılır. İlk sonuçlar hala inceleniyor, ancak şu ana kadar bu versiyonun sonunda orijinal duodenal switch’in yerini alabileceği umut verici görünüyor. Orijinalinde olduğu gibi, bir tüp mide ameliyatı ile başlıyor, ardından mideden hemen sonra ince bağırsağın ilk kısmını (duodenum) bölüyor. Bu sefer, ince bağırsak bir halka olarak yeniden bağlanıyor ve bu da iki yerine sadece bir cerrahi bağlantı (anastomoz) gerektiriyor. Ayrıca, ince bağırsağın daha azının baypas edilmesi ve biraz daha fazla besin emilimine izin verilmesi anlamına geliyor.
Kilo Verme Ameliyatı Sonrası Nasıl Bir Postoperatif Bakım Göreceğim?
Postoperatif: Ameliyat sonrasındaki iyileşme sürecini ifade etmek için kullanılan bir terimdir.
Obezite ameliyatınızdan sonraki ilk yıl boyunca, sağlık uzmanınız sizi düzenli olarak takip ziyaretleri ve testler için görecektir. Sağlığınızın nasıl iyileştiğini izlemek ve herhangi bir beslenme eksikliğini taramak için metabolik kan testleri yapacaklardır. İlk yıldan sonra, sağlıklıysanız ve çok kilo verdiyseniz, sağlık uzmanınızla vücut şekillendirme seçeneklerini görüşmek isteyebilirsiniz. Vücut şekillendirme, fazla deri kıvrımlarını gidermeye ve gevşek dokuları sıkılaştırmaya yardımcı olabilir.
Obezite Cerrahisi ile Ne Kadar Kilo Verirsiniz?
Obezite cerrahisi olan insanların yaklaşık %90’ı- obezite cerrahisi sonrası fazla kilolarının yaklaşık %50’sini kaybeder ve bu kiloyu korur.
Farklı prosedürlerin sonuçları biraz farklıdır.
Gastrik bypass’tan sonra ortalama kilo kaybı, fazla vücut ağırlığının yaklaşık %70’idir.
Duodenal switch’ten sonra bu oran yaklaşık %80’dir.
Mide manşonu (tüp mide) ameliyatından sonra kilo kaybı %30 ile %80 arasında değişir. Bu sonuçlar 18 ila 24 aylık bir süreden sonra ölçülür.
Obezite Cerrahisi Riskleri ve Faydaları
Obezite Cerrahisi Riskleri Nelerdir?
Obezite cerrahisi artılarını ve eksilerini tartarken, operasyonun kendisinin risklerini ve sonrasında ortaya çıkabilecek olası yan etkileri göz önünde bulundurmak önemlidir.
Karşılaşabileceğiniz Cerrahi komplikasyonlar
Tüm ameliyatlar belirli riskler içerir. Daha uzun ve daha karmaşık ameliyatlar daha fazlasını içerebilir. Riskler şunlardır:
- Kanama
- Enfeksiyon
- Kan pıhtıları
- Fıtıklar
- İnce bağırsak tıkanıklığı
- Anastomoz sızıntıları
Obezite Ameliyatı Yan Etkileri
Sindirim sisteminizi değiştiren ameliyatlar belirli sindirim komplikasyonlarına neden olabilir. Bunlara bazen gastrektomi sonrası sendromlar denir.
Olası komplikasyonlar şunları içerir:
Dumping sendromu: Bu, midenizin yiyecekleri ince bağırsağınıza çok hızlı boşalttığında ortaya çıkabilen bir dizi semptomdur. Obezite cerrahisi geçiren kişilerin %50’si kadarında sonrasında dumping sendromunun bazı semptomları görülebilir. Semptomlar arasında mide bulantısı, ishal, karın krampları ve hipoglisemi yer alabilir. Bunlar genellikle zamanla kaybolur. Sağlık ekibiniz, iyileşirken dumping sendromunu önlemenize veya azaltmanıza yardımcı olmak için size diyet yönergeleri verecektir.
Malabsorpsiyon ve yetersiz beslenme: Birçok obezite cerrahisi prosedürü, emdiğiniz kalorileri azaltmak için ince bağırsağınızda kasıtlı olarak malabsorpsiyona neden olur. Ancak malabsorpsiyon gevşek dışkıya yol açabilir. Dikkatli olmazsanız beslenme eksikliklerine de yol açabilir. Sağlık uzmanınız bunu önlemeye yardımcı olmak için besin takviyeleri yazacaktır.
Safra reflüsü: Mideniz ile ince bağırsağınız arasındaki açıklık olan pilorik valfi etkileyen cerrahi, arızalanmasına neden olabilir. Pilorik valf düzgün kapanmazsa, olası sonuçlardan biri safra reflüsüdür. Bu, safra kesenizin yiyecekleri sindirmeye yardımcı olmak için ince bağırsağınıza gönderdiği safranın midenize geri akabileceği anlamına gelir. Safra reflüsü mide zarınızı aşındırarak gastrit ve mide ülserine yol açabilir.
Safra kesesi taşları: Hızlı kilo kaybı, işlemesi için karaciğerinize büyük miktarda kolesterol gönderir. Karaciğeriniz safra kesesine safra gönderdiğinde, beraberinde ekstra kolesterol taşır. Bu ekstra kolesterol safra kesenizde birikerek kolesterol safra taşları oluşturabilir. Safra taşları her zaman sorunlara yol açmaz, ancak hareket edip safra kanallarınızda sıkışırsa tehlikeli olabilir. Sağlık uzmanınız obezite cerrahisi sonrası safra taşlarını önlemek için size reçeteli bir ilaç verebilir.
Obezite Cerrahisi Faydaları Nelerdir?
Önemli ve sürekli kilo kaybı: Obezite cerrahisi, uzun vadede sınıf III obezite için etkili olduğu kanıtlanmış tek tedavidir.
Azaltılmış açlık hormonları ve iyileştirilmiş metabolizma: Obezite ameliyatı, obezite sonrası vücudunuzun metabolik programlamasını yeniden düzenleyerek kilo alımını önleyen tek obezite tedavisidir.
Kolesterol ve kan şekeri yönetimi: Kilo verme ameliyatı genellikle diyabet semptomlarının gerilemesine neden olur ve çeşitli metabolik sendromları olan kişilerin ilaçlarını bırakmalarına olanak tanır.
Daha uzun, daha sağlıklı bir yaşam: Obeziteyle ilişkili hastalıkları ve rahatsızlıkları azaltmanın yanı sıra, obezite cerrahisi aslında hayatınızı uzatabilir. Büyük bilimsel çalışmalar, Obezite cerrahisi ile herhangi bir nedenden kaynaklanan ölüm riskinin %40’ın üzerinde azaldığını göstermiştir.
Obezite Cerrahisi Sonrası İyileşme ve Başarı Oranı
Obezite Cerrahisi Sonrası İyileşmek Ne Kadar Sürer?
Obezite cerrahisi sonrası, durumunuza göre muhtemelen hastanede birkaç gün, ardından işe geri dönmeye hazır hissetmeden önce birkaç hafta evde iyileşerek geçireceksiniz. Altı haftaya kadar yorucu aktivitelerden kaçınmanız gerekebilir ve normal diyete dönmeniz 12 haftaya kadar sürebilir.
Obezite Cerrahisi Başarı Oranı Nedir?
Fazla kilonuzun %50’sini verip, verdiğiniz kiloyu koruyabilirseniz obezite cerrahisi başarılı sayılır. Bu standarda göre başarı oranı %90’dır. Birçok kişi ilk iki yıl boyunca sabit kilo kaybı yaşar, ardından durur veya biraz kilo alır. Genellikle geri alınan kilo %25’ten azdır.
Çukurova Klinik’ten Bir Not
Obezite cerrahisi, zor ve ilerleyici bir hastalığa çok ihtiyaç duyulan, uzun vadeli bir çözüm sunar. Obeziteyi yenmek çok zordur ve müdahale edilmezse sağlığınız, yaşam kaliteniz ve yaşam süreniz üzerinde ağır etkileri olur. Obezite cerrahisi, aşırı kilosu olan kişilerin kilo vermesini ve verdiği kiloyu korumasını zorlaştıran biyolojik faktörleri değiştirebilir. Ameliyatın kendine özgü riskleri ve komplikasyonları olabilirken, çoğu durumda bunlar obezite ve ilişkili hastalıklarla birlikte gelen risklerden ve komplikasyonlardan çok daha düşüktür.
Obeziteniz varsa ve kilo vermek zorlu bir mücadeleyse, Çukurova Klinik uzman doktorlarımız ile sizin için obezite cerrahisinin uygun olup olmadığı konusunda karar vermenize yardımcı olabiliriz.
